بعضی اصطلاحات قلمبه و سلمبه در نگاه اول حس بدی به آدم میدهد. مخصوصا اگر فرنگی باشد و از آن طرف آب آمده باشد. آدم دوست دارد بداند چه معنایی دارد، اما از طرفی حوصلهاش را ندارد پیگیرش شود یا اینکه برایش سخت است از دیگران سوال کند. اصطلاح SDR در لولههای پلیاتیلن یکی از همین چیزها است. اگر با لولههای PE سروکار داشتهاید و این عبارت به گوشتان خورده و کنجکاو شدهاید، جای خوبی آمدهاید. میخواهیم در اینجا خیلی ساده و کوتاه و صاف و پوستکنده برایتان توضیح دهیم.
SDR در لولههای پلیاتیلن چه چیزی را نشان میدهد؟
اگر بخواهیم در یک جمله به شما بگوییم، sdr در لولههای PE نوعی استاندارد است که ضخامت لوله را نشان میدهد. تمام! اما اگر وقت و حوصلهی بیشتری دارید و کنجکاو هستید بدانید مخفف چه کلماتی است و چهطور محاسبه میشود و فرمول SDR چیست، لطف کنید نگاهی به ادامهی مطلب بیندازید.
SDR در لوله PE مخفف چه کلماتی است؟
این کلمه مخفف این سه کلمهی فرنگی است: Standard Dimension Ratio. ترجمهی گوگل ترنسلیتیاش میشود «نسبت ابعادی استاندارد». اگر دنبال ترجمهی روان و سادهای هستید، متاسفانه باید بگویم وجود ندارد. البته نگران نباشید. در ادامه مفهوم SDR در لولههای پلیاتیلن را برایتان بازتر میکنیم تا خوب شیرفهم شوید.
فرمول SDR لولههای پلیاتیلن
مهندسان زحمتکش برای محاسبه SDR لوله PE فرمولی را ابداع کردهاند و به جامعهی جهانی هدیه دادهاند:
SDR=(Outside Diameter)/(Wall Thickness)
اصلا نترسید! به فارسی سلیس، محاسبه SDR لوله به این شکل است: قطر بیرونی لوله تقسیم بر ضخامت دیوارهی آن.
پس هرچهقدر ضخامت لوله بیشتر شود، مقدار SDR کمتر میشود. پس کمتر بودن عدد SDR در لولههای پلیاتیلن به معنای ضخیمتر بودن آن است.
کم و زیاد شدن SDR در لوله پلیاتیلن چه کاربردی دارد؟
همانطور که گفتیم، وقتی عدد این استاندارد کمتر باشد، لوله ضخیمتر است. کم و زیاد شدن ضخامت در لوله PE کاملا مرتبط با فشار چیزی است که داخلش جریان دارد. به عبارت دیگر، هرچه فشار آب، گاز یا هر چیز دیگری در لولهی پلیاتیلن بیشتر باشد، لوله باید پوستکلفتتر باشد تا بتواند جلوی آن فشار طاقت بیاورد.
چه مقادیری برای SDR در لولههای پلیاتیلن رایجتر است؟
معمولا در صنایع، پنج SDR مختلف برای لولهی PE وجود دارد. بگذارید در جدول زیر بهشکل خلاصه به شما نشان دهیم که هر کدام از این استاندارد برای چه فشاری مناسب است.
| SDR | مقدار فشار |
| SDR11 | فشار خیلی بالا (تا 16 بار) |
| SDR13.6 | فشار متوسط |
| SDR17 | فشار پایینتر (تقریبا 10 بار) |
| SDR21 | فشار سبک (تقریبا 6 بار) |
| SDR26 | فشار خیلی پایین |
البته توجه داشته باشید که تفاوت مقدار SDR به گریدهای پلیاتیلن هم بستگی دارد. گرید لولههای پلیاتیلن بحث مفصلی است که میتوانید از این لینک بهشکل جداگانه دربارهی آن مطالعه کنید.
چرا SDR در لوله PE مهم است؟
اولا به مهندسان و مجریان زحمتکش کمک میکند تا با توجه به فشار گاز یا آب، لولهی مناسب و استاندارد را تهیه کنند.
ثانیا، SDR یک استاندارد و واحد جهانی ثابت است. یعنی تولیدکنندهها و خریداران در هرجای این کرهی خاکی میتوانند آن را در نظر بگیرند و لولههای استاندارد را تولید کنند یا بخرند. شما چه در شرق آسیا باشید چه در آمریکای جنوبی یا قطب جنوب (البته بعید است آنجا این لولهها به کار بیاید!) این استاندارد ثابت است.
ثالثا، اگر بهاشتباه، لولهی ضخیمتر را بخریم، پولمان را دور ریختهایم. در صورتی که میشود با خرج پول کمتر، لولهی استاندارد را خرید. (مخصوصا در این اوضاع اقتصادی نابهسامان!)
برای کاربردهای مختلف لولهی پلیاتیلن، کدام SDR را باید انتخاب کنیم؟
بسته به چیزی که در لوله جریان دارد، فشار و ضخامت و قطر لوله تغییر میکند. پس برای هر کاربرد، SDR خاص خودش را باید تهیه کرد. در ادامه چند مورد مهم را برای شما توضیح میدهیم.
۱. سیستمهای انتقال آب آشامیدنی
برای لولههای اصلی شهری یا لولههایی که برای مصارف صنعتی با فشار بالا استفاده میشود، باید از استاندارد SDR11 یا SDR13.6 استفاده کرد. اما جاهایی که فشار پایینتر است، SDR در لولههای پلیاتیلن میتواند بالاتر باشد. یعنی SDR17 یا SDR21 هم جواب میدهد.
2. شبکههای گازرسانی
معمولا استاندارد جهانی گاز پیشنهاد میکند تا برای لولهها با سایزهای پایینتر، از SDR11 و برای سایزهای بالاتر از SDR13.6 استفاده شود. چرا که اولا فشار گاز شهری بسیار بالا است. ثانیا، ایمنی در بحث گاز خیلی خیلی حیاتی است و لولهها باید ضخیمتر باشند و بتوانند فشار را بهخوبی تحمل کنند.
3. سامانههای فاضلاب سطحی یا صنعتی
برای این کاربرد از SDR17، SDR21 یا حتی SDR26 استفاده میشود. چون در بحث فاضلاب، با فشار پایینی سروکار داریم و به ضخامت بالا نیازی نداریم.
4. سیستمهای آبیاری و کشاورزی
این استاندارد بستگی به نوع آبیاری دارد. اگر از آبیاری قطرهای یا بارانی با فشار متوسط استفاده کنید، SDR17 یا SDR21 جواب میدهد. اما جایی که از پمپهای فشار قوی استفاده میشود، باید SDR11 یا SDR13.6 را انتخاب کنید.
5. استفادههای صنعتی و شیمیایی
در این موارد، ممکن است با مواد خورنده و خاصی سروکار داشته باشیم. گاهی هم فشار سیالات در این زمینه خیلی بالا است. پس معمولا از لولههای پلیاتیلن ضخیمتر استفاده میشود. یعنی SDR11 یا SDR13.6.