وقتی صحبت از جوش و جوشکاری می‌شود، اولین چیزی که به ذهن‌مان می‌رسد، قطعاتی فلزی است که با نور شدید و خیره‌کننده‌ای در حال ذوب‌شدن و جوش‌خوردن هستند. (البته اگر کمی فنی باشید، بوی داغ‌شدن فلز هم در ذهن‌تان تداعی می‌شود!) اما نسل جدید جوش‌ها فقط مخصوص فلزات نیست. جوش الکتروفیوژن، تکنولوژی دقیق و به‌روزی است که در لوله پلی اتیلن جوشی و اتصالات پلی اتیلن به کار می‌رود.
مزایای لوله پلی اتیلن جوشی آن‌قدر زیاد و جذاب بوده که سال‌هاست لوله‌های فلزی را از میدان به در کرده است. در این مقاله می‌خواهیم خیلی ساده سیر تا پیاز این لوله را بررسی کنیم که یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین تجهیزات در صنعت گازرسانی است و از ویژگی‌ها و مزایای حیرت‌انگیزش برای شما بگوییم. کافی است چند دقیقه‌ای نگاه زیبای‌تان را همین‌جا نگه دارید.
لوله پلی اتیلن جوشی دقیقا چه نوع لوله‌ای است؟
این نوع لوله‌ها از مواد اولیه‌ی پلیمری ساخته می‌شوند. اصطلاحا به این مواد اولیه، پلی اتیلن می‌گویند. البته گرید متریال در این لوله‌ها باید متناسب با پروژه‌های گازرسانی باشد و هر پلی اتیلنی به درد کار گاز نمی‌خورد. برای مثال در گازرسانی معمولا از گرید PE100 یا PE80 استفاده می‌کنند. (می‌توانید این موضوع را در مقاله گریدهای پلی اتیلن به دقت مطالعه کنید.)
عبارت «جوشی» در این لوله‌ها روش اتصال را نشان می‌دهد. حالا چه اتصال دو سر لوله به یک‌دیگر چه اتصال لوله به اتصالات. در خطوط فلزی، از جوشکاری‌های فلزی یا اتصالات مکانیکی یا فلنجی استفاده می‌شود. اما در لوله پلی اتیلن، از روش‌های جوش حرارتی استفاده می‌شود. به طور خلاصه، اتصال در لوله پلی اتیلن جوشی دو نوع است: جوش لب به لب یا همان Butt Fusion و جوش الکتروفیوژن یا همان Electrofusion.
این نوع جوش دو سر لوله یا اتصال را به صورت کاملا یکپارچه و بدون درز و نشتی به هم وصل می‌کند و کیفیت خیلی بالایی دارد.
چرا تمام دنیا برای گازرسانی سراغ لوله پلی اتیلن جوشی رفته‌اند؟
پروژه‌های گازرسانی یکی از حساس‌ترین پروژه‌های زیرساختی است. کوچک‌ترین نشتی می‌تواند حادثه‌ی بزرگ و خسارت‌های مالی و جانی زیادی به وجود بیاورد. پس کاملا طبیعی است که از تجهیزات و لوله‌هایی استفاده شود که این ویژگی‌ها را داشته باشد:
- مقاومت بالا در برابر فشار و ضربه
- اتصالات ایمن و نشت‌بند
- طول عمر بالا
- مقاومت بالا در برابر خوردگی و پوسیدگی
لوله پلی اتیلن جوشی آن‌چه همه‌ی خوبان دارند را یک‌جا دارد! دقیقا به همین خاطر است که استاندارد بین‌المللی گاز نگاه ویژه‌ای به این لوله‌ها دارد. در واقع، این لوله به عنوان لوله اصلی در شبکه‌ی توزیع گاز شهری و روستایی در دنیا و کشور خودمان به کار می‌رود.
مزایای لوله پلی اتیلن جوشی چیست؟
حالا می‌رسیم به اصل مطلب! چرا باید از این لوله‌ها استفاده کنیم؟ آن‌قدر مزیت‌های مهمی وجود دارد که می‌شود مثنوی هفتاد من کاغذ به شما تحویل دهیم. اما اجازه بدهید مختصر و مفید چند مورد از مهم‌ترین‌ها را برای‌تان توضیح بدهیم.
1. اتصالات بدون نشتی
اتصال جوشی در این لوله‌ها باعث می‌شود که محل اتصال دقیقا مثل خود لوله یکپارچه و هم‌جنس باشد. دقیقا به همین دلیل است که این لوله‌ها در برابر فشار گاز بالا هم خم به ابرو نمی‌آورند و اصلا نشتی در کارشان نیست!
2. مقاومت بالا در برابر خوردگی
برخلاف لوله‌های فلزی، لوله پلی اتیلن جوشی زنگ نمی‌زند و در خاک یا محیط مرطوب دچار پوسیدگی نمی‌شود.
3. طول عمر بالا
اگر این لوله‌ها به شکل اصولی و استاندارد نصب شوند، عمر مفید بالای ۵۰ سال دارند.
4. انعطاف‌پذیری مناسب
لوله پلی اتیلن جوشی در مقایسه با لوله‌های سخت، انعطاف خیلی بهتری دارد و این باعث می‌شود در زمین‌لرزه‌ها یا نشست زمین، دچار شکستگی نشود.
5. نصب سریع و آسان
جوشکاری این لوله‌ها نسبت به نصب لوله‌های فلزی ساده‌تر و سریع‌تر است و تجهیزات کمتری نیاز دارد.
6. وزن سبک‌تر
لوله پلی اتیلن نسبت به لوله‌های فولادی، وزن بسیار کمتری دارد و همین باعث می‌شود هزینه حمل و نصب تا حد زیادی کمتر شود.
روش‌های جوشکاری در لوله پلی اتیلن
لوله پلی اتیلن جوشی به دو روش اصلی به هم متصل می‌شود:
1. جوش لب به لب (Butt Fusion)
در این روش، دو سر لوله با صفحه داغ حرارت داده می‌شود تا لایه‌ای از پلی‌اتیلن ذوب شود. بعد، دو سر به هم فشرده می‌شوند تا بعد از خنک شدن، اتصال یکپارچه ایجاد شود.
2. جوش الکتروفیوژن (Electrofusion)
در این روش از اتصالات خاصی استفاده می‌شود که داخلش سیم‌پیچ‌های (المنت) فلزی وجود دارد. معمولا جنس این سیم‌ها از مس است. با عبور جریان برق، این سیم‌پیچ‌ها گرم می‌شوند و جداره لوله و اتصال را ذوب می‌کنند.
کاربردهای لوله پلی اتیلن جوشی
کاربرد اصلی این لوله‌ها گازرسانی است. وظایف مختلفی در خطوط گازرسانی وجود دارد که این لوله‌ها بر دوش می‌کشند. مثلا چند مورد را در زیر برای شما می‌نویسیم.
- شبکه گاز شهری و روستایی
- خطوط تغذیه گاز صنعتی
- پروژه‌های انتقال گاز در مناطق صعب‌العبور
- تعمیر و تعویض خطوط گاز قدیمی
نکات مهم در استفاده از لوله پلی اتیلن جوشی
همان‌طور که در بالا گفتیم، مزایای فوق‌العاده‌ی این لوله‌ها بستگی به نصب و جوشکاری اصولی دارد. پس باید نکات مهم و دقیقی در استفاده از آن‌ها رعایت شود. مثلا:
1. تمیزکاری دقیق قبل از جوش
کوچک‌ترین آلودگی (چربی، گرد و غبار) باعث مشکل و نشتی در اتصال می شود. برای حل این مشکل، ابتدا با ابزارهایی مثل اسکرپر لایه‌ی بیرونی را خراش می‌دهند و بعد با استون خلوص بالا محل جوش را کاملا تمیز می‌کنند.
2. استفاده از تجهیزات استاندارد
دستگاه جوش الکتروفیوژن باید استانداردهای خاصی دشته باشد. همچنین باید کالیبره و تاییدشده باشد تا در گذر زمان، دچار مشکل و نقص نشده باشد.
3. رعایت استانداردها
در ایران، نصب این لوله‌ها باید بر اساس استاندارد شرکت ملی گاز انجام شود. از آن‌جا که پروژه‌های گازرسانی بسیار حساس‌اند، استانداردهای زیاد و سخت‌گیرانه‌ای برای آن وجود دارد.
و اما صحبت قبل از خداحافظی!
لوله پلی اتیلن جوشی با ویژگی‌های منحصربه‌فردش، بهترین انتخاب برای گازرسانی امن و مطمئن است. مزایای لوله پلی اتیلن جوشی مثل مقاومت در برابر خوردگی، طول عمر بالا و اتصالات بدون نشتی، باعث شده که این لوله‌ها جایگزین اصلی لوله‌های فلزی در بسیاری از پروژه‌های گازرسانی و آبرسانی شوند.
پس اگر شما هم دنبال راهکار ایمن و اقتصادی برای انتقال گاز هستید، حتماً روی این لوله‌ها حساب کنید.