ظاهر بعضی کلمه‌ها و اصطلاحات خیلی قلمبه و سلمبه است. برای همین خیلی‌ها رغبت نمی‌کنند سراغ معنا و مفهوم دقیقش بروند. اما اگر گذرمان بیفتد به آن و بخواهیم محصول مرتبط با آن را بخریم، بی‌خبربودن دردسرهای بزرگی را برای ما درست می‌کند. PN در لوله پلی اتیلن دقیقا یکی از همین چیزها است که دانستن آن از نان شب هم واجب‌تر است. چرا که ویژگی خیلی مهمی از لوله پلی اتیلن را نشان می‌دهد. اگر معنایش را ندانیم، یا کلاه بزرگی سرمان می‌رود یا جنس اشتباه و غیراستاندارد وارد پاچه‌ی مبارک‌مان می‌شود.
پس ارزشش را دارد که چند دقیقه‌ی کوتاه اینجا تشریف داشته باشید تا سیر تا پیاز این اصطلاح و انواع PN لوله پلی اتیلن را برای‌تان توضیح دهیم.
PN در لوله پلی اتیلن مخفف چیست و چه معنایی دارد؟
این کلمه مخفف دو کلمه‌ی انگلیسی Pressure Nominal است. فارسی سلیس آن می‌شود فشار اسمی یا فشار طراحی. (البته قبول دارم چندان سلیس نیست!) پس طبیعتا عدد PN نشان‌دهنده‌ی فشار اسمی یا فشار طراحی‌ای است که آن لوله می‌تواند تحمل کند. البته نه هر تحمل‌کردنی! فشاری که آن لوله بتواند به‌شکل دائمی، در طول زمان خیلی زیاد و به‌صورت کاملا ایمن به دوش بکشد و خم به ابرو نیاورد.
البته این اصطلاح فقط برای لوله‌ها نیست و برای اتصالات پلی اتیلن هم استفاده می‌شود.
برای مثال لوله پلی اتیلن PN16 چه فشاری را تحمل می‌کند؟
توضیح یک‌خطی‌اش می‌شود این: این لوله می‌تواند فشار 16 بار (16 bar) را به‌شکل دائمی و ایمن تحمل کند. هر یک بار تقریبا معادل یک اتمسفر یا همان فشار جو است. مثلا فشار 16 بار یعنی 16برابر فشار جو سطح زمین.
لوله‌ها با PN مختلف دقیقا در چه چیزی تفاوت دارند؟
تا الان متوجه شدیم که عدد PN در لوله پلی اتیلن فشار قابل‌تحمل را نشان می‌دهد. پس هرچه این عدد بالاتر باشد، لوله گردن‌کلفت‌تر است و فشار بیشتری را می‌تواند به دوش بکشد.
احتمالا الان سوال مهمی دارد ذهن‌تان را قلقلک می‌دهد؛ چه تغییری در لوله به وجود می‌آید که می‌تواند فشار بالاتری را تحمل کند؟ عدد PN در لوله پلی اتیلن با دو فاکتور کم و زیاد می‌شود:
1. ضخامت دیواره‌ی لوله
هرچه ضخامت دیواره بیشتر باشد، عدد PN هم بالاتر می‌رود. طبیعی است که هرچه لوله پوست‌کلفت‌تر باشد، دیرتر زیر بار فشار کمر خم می‌کند. ضخامت دیواره لوله پلی اتیلن را با اصطلاح مهمی به نام SDR نشان می‌دهند. اگر کنجکاو هستید بیشتر از آن سر در بیاورید، می‌توانید این مقاله را مطالعه کنید.
2. کیفیت متریال پلی اتیلن
همان‌طور که هر گردی گردو نیست، هر پلی اتیلنی هم پلی اتیلن باکیفیت نیست. (البته فکر کنم استفاده‌ی به‌جایی از این ضرب‌المثل نباشد!) کیفیت متریال پلی اتیلن می‌تواند زمین تا آسمان متفاوت باشد، اما شما اصلا نتوانید از روی ظاهر محصول متوجه شوید.
اجازه بدهید کلاس کار را بالا ببریم و کمی اصطلاحات علمی استفاده کنیم! زنجیره مولکولی پلی اتیلن ساختارهای متفاوتی می‌تواند داشته باشد. همین شکل چیدمان و ساختار تاثیر مهمی در کیفیت پلی اتیلن دارد. حالا هرچه کیفیت بالاتر باشد، تحمل فشار هم بیشتر می‌شود و عدد PN می‌رود بالاتر.
اگر برای‌تان سوال شده است که چه‌طور می‌توان متوجه کیفیت متریال پلی اتیلن شد، حق دارید. در اینجا استانداردی وجود دارد به اسم گریدهای لوله پلی اتیلن که با علامت PE نشان داده می‌شود. داستان مفصلی دارد که می‌توانید در این مقاله دنبال کنید.
عددهای رایج PN در لوله پلی اتیلن کدام است؟
اغلب چهار عدد برای فشار اسمی لوله در صنعت وجود دارد که عبارت است از:
PN4
PN6
PN10
PN12.5
PN16
PN20
همان‌طور که قبلا خدمت شما گفتیم، این عدد فشار اسمی قابل‌تحمل را نشان می‌دهد. مثلا لوله PN16 پلی اتیلن می‌تواند فشار 16 بار را به‌طور دائمی و ایمن تحمل کند.
انواع PN در لوله پلی اتیلن در چه جاهایی کاربرد دارند؟
به‌صورت کلی، PN های پایین برای مصارف با فشار پایین است. هرچه این عدد بالاتر برود، برای فشارهای بالاتر مناسب است. اما بگذارید کمی جزئی‌تر در جدول زیر برای‌تان توضیح بدهیم.
| عدد PN در لوله پلی اتیلن | حداکثر فشار قابل‌تحمل (bar) | کاربرد رایج |
| PN4 – PN6 | فشار پایین | زهکشی، آبیاری قطره‌ای، سیستم‌های تخلیه |
| PN6 – PN10 | فشار متوسط | آبیاری بارانی، انتقال آب کشاوزی، فاضلاب فشار ضعیف |
| PN10 – PN12.5 | فشار نسبتا بالا | انتقال آب شرب، آبرسانی شهری و روستایی، خطوط صنعتی سبک |
| PN16 | فشار بالا | خطوط گازرسانی، آب شرب با فشار زیاد، سیستم‌های پمپاژ |
| PN20 | فشار خیلی بالا | صنایع حساس و پروژه‌های خاص |
PN در لوله پلی اتیلن چه ارتباطی با عدد SDR و PE دارد؟
اگر بخش‌های قبلی را خوانده باشید خیلی راحت می‌توانید جواب این سوال را بدهید. اما بگذارید ما هم توضیح بدهیم. کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند!
این سه اصطلاح کاملا روی هم تاثیر می‌گذارند و رابطه‌ی مستقیمی با هم دارند. عدد SDR ضخامت لوله را نشان می‌دهد. هرچه این عدد پایین‌تر باشد، ضخامت لوله بیشتر است. عدد PE هم گرید و کیفیت متریال پلی اتیلن را نشان می‌دهد. هرچه گرید بالاتر باشد، کیفیت هم بالاتر است.
پس در آخر می‌توان گفت، هرچه SDR پایین‌تر و PE بیشتر باشد، PN هم بالاتر خواهد بود. یعنی هرچه لوله ضخیم‌تر و باکیفیت‌تر باشد، PN در لوله پلی اتیلن عدد بالاتری را نشان می‌دهد.
و در آخر یک جمع‌بندی مختصر و مفید
اگر قرار است سراغ خرید و استفاده از لوله پلی اتیلن بروید، باخبر بودن از تعریف و انواع PN لوله پلی اتیلن واقعا حیاتی و مهم است. هر چه این عدد بالاتر باشد، لوله فشار بالاتری را تحمل می‌کند.
اگر خودتان نمی‌توانید یا حوصله‌اش را ندارید موقع خرید وارد جزئیات فنی شوید، حتما با شخص باتجربه و ماهری مشورت کنید. خرید لوله پلی اتیلن اشتباه و غیر استاندارد، دردسر و ضرر خیلی بزرگی برای آدم به وجود می‌آورد.